Η Δυσπιστία του Θωμά και η Σύγχρονη Αναζήτηση του Θεού
Ο κύριος στόχος των Ευαγγελίων είναι να μας ενημερώσουν όχι μόνο για τη Γέννηση, τη διδασκαλία, τα θαύματα, το Πάθος και τη Σταύρωση του Χριστού, αλλά κυρίως για την Αναστάσή Του και την Ανάληψή Του. Η Αναστατική του Ιησού αποτελεί ένα σημαντικό ζήτημα που προκαλεί αναστάτωση στη σκέψη κάθε ορθολογιστή και σκεπτικιστή κατά την διάρκεια της ιστορίας. Οι ευαγγελιστές και ο ίδιος ο Χριστός γνώριζαν καλά αυτή την ανθρώπινη αμφιβολία. Γι’ αυτό το λόγο, στα Ευαγγέλια καταγράφονται συγκεκριμένες εμφανίσεις του αναστημένου Θεανθρώπου στους μαθητές, σε διάφορες χρονικές περιόδους και τοποθεσίες, για συνολικά 40 ημέρες. Οι εμφανίσεις αυτές δεν ήταν τυχαίες, αλλά είχαν σκοπό να επισημάνουν το «αδύναμο της ανθρώπινης κατανόησης» και να δώσουν στους πιστούς την κατανόηση ότι το πρόσωπο του Χριστού ερμηνεύεται πλέον μέσω της πίστης στη Θεότητά Του και όχι μέσω της φυσικής παρουσίας Του. Η προσέγγιση στο Θεό είναι δυνατή μόνον διά Ιησού Χριστού, του Υιού και Λόγου του Θεού, και μάλιστα μέσω της πίστης, η οποία είναι μια επιβεβαιωμένη μορφή γνώσης, καθώς και μέσω της Θείας Μετάληψης, που αντιπροσωπεύει τη συνένωση με το σώμα και το αίμα του Αναστάντος Κυρίου.
Η αμφιβολία για την Θεότητα του Ιησού Χριστού δεν είναι απαραίτητα κακή, εφόσον συνοδεύεται από γνήσια πνευματική αναζήτηση και μελέτη στις αυθεντικές πηγές. Οι εμφανίσεις του αναστηθέντος Χριστού στο Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο εξυπηρετούν αυτό ακριβώς τον υγιή διάλογο του Θεού με τις αμφιβολίες των μαθητών, οι οποίοι όλοι αμφέβαλαν και όχι μόνο ο Θωμάς. Οι Μυροφόρες αρχικά αντιμετωπίστηκαν ως συναισθηματικά ασταθείς γυναίκες, και το αναστάσιμο μήνυμά τους δεν τράβηξε την προσοχή που θα έπρεπε, κάτι που δείχνει ότι οι μαθητές δεν είχαν εμβαθύνει στη δυνατότητα της ανάστασης του Κυρίου και δεν ήταν επιρρεπείς σε φανταστικές επινοήσεις.
Ο Αναστάς Ιησούς εμφανίστηκε εν μέσω των μαθητών, ενώ οι πόρτες ήταν κλειστές, και αυτοί συγκεντρώνονταν λόγω του φόβου τους για τους Ιουδαίους. Ωστόσο, ο Θωμάς, ο ο λεγόμενος Δίδυμος, δεν ήταν εκεί. Όταν οι άλλοι μαθητές του ανακοίνωσαν την εμφάνιση του Χριστού, αυτός δεν το πίστεψε. Μια εβδομάδα αργότερα, ο Κύριος εμφανίστηκε ξανά στους μαθητές, αυτή τη φορά παρουσία του Θωμά. Του λέει: «Έλα και ψηλάφισε τις πληγές μου». Ο Θωμάς, με συντριβή και δάκρυα στα μάτια, απαντά: «Ο Κύριός μου και ο Θεός μου». Σε αυτήν τη δήλωση αναγνωρίζει τον Ιησού ως Θεό και Κύριο, και αυτή είναι η πίστη και των υπολοίπων Αποστόλων, καθώς και της Πρώτης Εκκλησίας. Αμέσως μετά, ο Χριστός επιβεβαιώνει την θεϊκή Του φύση, λέγοντας: «Επειδή με είδες, πίστεψες. Ευτυχισμένοι θα είναι όσοι, χωρίς να με βλέπουν, πιστεύουν σε μένα». Οι δηλώσεις αυτές υπογραμμίζουν την αναγκαιότητα της πίστης.
Ο Θωμάς είναι ο Απόστολος που ενώνει την πίστη με τη γνώση, τη μελέτη με τη συνείδηση της Παράδοσης. Αρνείται την απλή γνώση χωρίς βάθος και επιδιώκει μία βαθιά και αληθινή θρησκευτικότητα. Η ρήση «πίστευε και μη ερεύνα» δεν έχει καμία στήριξη στην Αγία Γραφή ούτε στη ζωή της Εκκλησίας. Αντιθέτως, ο Χριστός ενθαρρύνει όλους όσοι αναζητούν την αλήθεια και δηλώνει: «Εσείς ερευνάτε τις Γραφές γιατί νομίζετε ότι σ’ αυτές υπάρχει η αιώνια ζωή. Όμως η Αγία Γραφή μαρτυρεί για Μένα». Η υγιής πνευματική αναζήτηση οφείλει να περιλαμβάνει γνώση, συναίσθημα, θέληση και πίστη. Μόνη της η λογική δεν είναι αρκετή, αλλά ουδέποτε πρέπει να απορριφθεί. Η πίστη αποτελεί μια προσωπική εμπειρία που «αγγίζει» ολόκληρο τον άνθρωπο και ζωντανεύει όλους τους εσωτερικούς του μηχανισμούς. Αντιπροσωπεύει μία υπέρλογη, αλλά όχι παράλογη προοπτική. Ο Θωμάς, με την επιθυμία του να στηριχθεί σε στέρεες βάσεις, μας διδάσκει αυτήν την αλήθεια.
Ο Θωμάς, που ψηλάφησε τον Χριστό και η πίστη του ενισχύθηκε εμπειρικά, μετέφερε τη μαρτυρία Του κηρύσσοντας στην Περσία και την Ινδία. Δεν περιορίστηκε σε μία πίστη που βασίζεται μόνο σε παράδοση ή κληρονομιά. Αντιπροσωπεύει ιδιαίτερα τον σύγχρονο άνθρωπο που αναζητά νόημα. Η Εκκλησία από την πλευρά της προσφέρει τη λειτουργική εμπειρία και κατανόηση του Χριστού, δίνοντας τη δυνατότητα στους αμφισβητίες να βρουν απαντήσεις στην εσωτερική τους αναζήτηση, όπως ακριβώς ο Θωμάς. Αν και αντιμετώπιζε «λογικές» αμφιβολίες, παρέμεινε σταθερός στο εκκλησιαστικό σώμα, περιμένοντας την αποκάλυψη του Θεού στην καρδιά του.
Η Εκκλησία παρέχει την εντολή και τη μέθοδο για κάθε καλοπροαίρετο που θέλει να έρθει σε επαφή με τον Θεό: τις εντολές του Χριστού, τη ταπείνωση, τη νηστεία, την έμπρακτη αγάπη, την προσευχή, και ειδικά την μετάνοια και τη Θεία Κοινωνία. Αυτά εκφράζουν τον δρόμο προς την αγιότητα, τη θέωση και τη σωτηρία. Ο Χριστός αποκαλύπτεται στον άνθρωπο ως λειτουργικό μυστήριο και εσωτερική παρουσία, και όχι ως εξωτερική αυθεντία. Ο Ιούδας, που απομακρύνθηκε από την ενότητα της πίστης και της Εκκλησίας, κατέληξε στην αυτοκαταδίκη, εμπιστευόμενος την εσφαλμένη κρίση του, όπως και οι Ιουδαίοι αρχιερείς, που προτίμησαν να μείνουν απομονωμένοι στις υποκειμενικές ερμηνείες του θρησκευτικού Νόμου, αποξενωνόμενοι από τη χάρη Του.
Όπως κάποιος που θέλει να μάθει μουσική ή μια ξένη γλώσσα απευθύνεται στους κατάλληλους δασκάλους, έτσι και όποιος επιθυμεί να δει τον Θεό πρέπει να εμπιστευθεί την διδασκαλία και τους δρόμους των αγίων και Πατέρων της Εκκλησίας. Αυτοί που γνώρισαν την Θεότητα δεν την έλαβαν μόνο ως διανοητική σύλληψη, αλλά την βίωσαν στην πράξη. Αυτή η εμπειρία ζωής που αφήνει ο Χριστός μέσω της Εκκλησίας αποτελούν τη συνέχεια της παρουσίας Του μέχρι την δεύτερη έλευσή Του για να κρίνει «ζώντες και νεκρούς». Ο Χριστός είναι η αυθεντική πηγή ελευθερίας και θεραπείας, τόσο σε αυτόν τον κόσμο όσο και για την αιωνιότητα.
Ο κορυφαίος στόχος της πίστης είναι η αγάπη και κοινωνία με τον Θεό για Αυτόν τον ίδιο, και όχι για τα οφέλη που μπορεί να προκύψουν από αυτή τη σχέση. Μία υγιής σχέση με τον Θεό δεν αποτελεί μία σχέση συμφερόντων, αλλά μοιάζει με τη σχέση παιδιών προς τους γονείς τους, με τη σχέση στενών φίλων, όπου καθένας αναζητά τον άλλο απλά και μόνο γιατί αγαπιούνται.
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ:
«Η απιστία του Θωμά», Στέλιου Ράμφου, εκδ. Ακρίτας, Αθ. 1983
«Θέματα Χριστιανικής Ηθικής», Γ΄ Λυκείου, ΟΕΔΒ, 2007
«Κήρυγμα και Θεολογία Β΄», Γ. Πατρώνου, εκδ. Αποστολικής Διακονίας, 2003
«Κυριακοδρόμιο», εκδ. Άρτος Ζωής, Αθ. 2011
«Τα τέσσερα Ευαγγέλια και Πράξεις των Αποστόλων», αρχιμ. Τιμοθέου Κιλίφη, τ. Α΄, 4η έκδοση, Αθήναι
«Τι είναι ο Χριστός», Μητρ. Νικοπόλεως Μελετίου, έκδ. Ι. Μητροπόλεως Νικοπόλεως, Πρέβεζα 1995